Romeinse getallen
Wetenswaardigheden
Ton Stam Schagen
Wetenswaardigheden
Ontstaan
De Romeinse tekens zijn waarschijnlijk ontstaan uit het gebruik van de Kerfstok.Hierin werden kerven [I] gesneden om te kunnen tellen. Elke vijfde kerf werd dubbel gekerfd [V] en elke tiende werd gekruist gekerfd [X]
De telling zag er dus als volgt uit:
Bij 50 gaf men een extra kerf zodat een pijl [↓] ontstond, wat later de L werd.
de C werd 100 omdat honderd in het Latijn Centrum betekent.
De M werd 1000 omdat duizend in het Latijn Mille betekent.
Oude notaties
In de oudste notaties van Romeinse getallen bestonden geen beperkingen voor de tekens I, X, C en M,
maar later werd het aantal keren dat een zelfde teken achter elkaar werd gebruikt beperkt tot drie.4 werd dus oorspronkelijk als IIII aangegeven, maar later werd het IV.
Op klokken met een Romeinse wijzerplaat wordt de oude notatie overigens nog wel gebruikt.
De 4 wordt als IIII genoteerd en soms wordt de 9 als VIIII genoteerd.
Nog een paar weetjes
- Namen van pausen en vorsten die meer keren voorkomen worden vaak aangeduid met Romeinse getallen, zoals: Pius X, Johannes XXIII, Lodewijk XIV
- Op wijzerplaten van klokken gebruikt men vaak de Romeinse cijfers
I t/m XII - Op gevels van oude gebouwen werd het bouwjaar met Romeinse cijfers aangegeven, zoals hier op de gevelsteen van het Hofje van Bakenes in Haarlem.
